مختصری درباره سازهای آموزشگاه
سنتور:
سنتور، یکی از کهن‌ترین سازهای ایران و از ارکان اصلی گروه های ایرانیست و نوازنده ی آن معمولا پرقدرت تر و با دانش تر از سایر نوازندگان یک ارکستر فرض می شود.
غیر از سنگ‌تراشی‌های آشور و بابلیان، در تاریخ ساسانیان نیز واژه سنتور (سنطور) را ذکر می‌کنند. در کتب ابونصر فارابی و ابن سینا نیز نام سنتور چند بار ذکر شده‌است.
شگفت نیست که چون نخستین پیانو به ایران و به دست سرورالملک، سنتورنواز روزگار امیرکبیر رسید، در دم نواخته شد.
سنتور با اندک تفاوتی در شکل در اکثر کشورهای جهان مانند چین، انگلستان، آلمان، اتریش، هند، ترکیه و آمریکا شناخته می شود.
پیانو :
پیانو یکی از سازهای صفحه‌کلیددار و مشهورترین آنها است. صدای پیانو در اثر برخورد چکش‌هایی با سیم‌های فلزی آن در داخل جعبه چوبی تولید می‌شود.
پیانو بالاترین دامنه صوتی را در بین ساز های معمول دارد حدود هفت اکتاو در حالی که مثلا ویولن تنها قادر به تولید حدود پنج اکتاو و بهترین خواننده‌ها تنها قادر به خواندن کمتر از سه اکتاو هستند.
در واقع در تلاش برای ارتقاء مکانیزم سازی به نام هارپسیکورد بود که منجر به ایجاد ساز جدیدی به نام پیانو فورته گردید و به مرور زمان به شکل امروزی پیانو در آمد و آنچه که ما امروزه به عنوان پیانوی مدرن می شناسیم از اواسط قرن نوزدهم ظاهر شده‌است.
ویلن :
این ساز کوچک‌ترین عضو سازهای زهی-آرشه‌ای است و اصالتش به کشور ایتالیا بر می‌گردد.
برای نواختن معمولاً روی شانه ی چپ قرار می‌گیرد و با آرشه که در دست راست نوازنده است نواخته می‌شود.
تاریخچه ویولن در اروپا به قرن ۹ میلادی بازمی‌گردد و بسیاری معتقدند که ویولن نمونه تکمیل شده ساز رباب است و برخی نیز بر این باورند که از کشورهای عربی آمده. ولی در اروپا از قرن ۱۶ میلادی به بعد ساز ویولن به صورت تکامل یافته دیده می‌شود.
این ساز یکی از ارکان ارکستر در دنیای موسیقی بوده و با استفاده به شکل دسته های مختلف صدایی در ارکسترها، صداهای پیوسته، یکدست و زیبایی از آنها به دست می آید.
تار :
تار از سازهای زهی و ایرانی است که با زخمه نواخته می‌شود و در ایران و برخی مناطق دیگر خاورمیانه مانند تاجیکستان،جمهوری آذربایجان و ارمنستان و گرجستان و دیگر نواحی نزدیک قفقاز برای نواختن موسیقی سنتی این کشورها و بخش‌ها رایج است.
واژه تار خودش در فارسی به معنی رشته‌است وکارشناسان ایرانی بر این باورند که ریشه مشترکی میان همه اقوام ایرانی تبار دارد.
در گذشته تار ایرانی پنج سیم (یا پنج تار) دارد و غلامحسین درویش یا درویش خان سیم ششمی به آن افزود که همچنان به کار می‌رود.
امروزه این ساز در ارکستر های ایرانی یکی از بالاترین جایگاه ها را دارا می باشد.
گیتار :
گیتار نوعی ساز زهی است که با پیک(مضراب) یا انگشت نواخته می‌شود و از این جهت که سیم‌های آن در اثر ارتعاش تولید صدا می‌کنند، به سازهای گروه کوردوفون یا زه صدا تعلق دارد.
این نوع گیتار شش سیم دارد و این ساز علاوه بر داشتن قدمت تاریخی قابل توجه (چه از لحاظ ساختار آن و چه از لحاظ تکنیک‌های نوازندگی) توانسته‌است هم‌گام با تحولات موسیقی غرب پیشرفت چشمگیری داشته باشد؛
در نتیجه گونه‌های متفاوتی از آن به وجود آمده و هم‌اکنون جایگاه ویژه‌ای در موسیقی جهان دارد.
از انواع متنوع آن می توان به گیتار کلاسیک، گیتار اگوستیک، گیتار الکتریک و گیتار بیس اشاره نمود.
سه تار :
از سازهای زهی و مضرابی موسیقی ایرانی است که با ناخن انگشت اشاره ی دست راست نواخته می‌شود. این ساز، دارای ۴ سیم از جنس فولاد و برنز است. صدایی ظریف و تو دماغی و تا حدودی غمگین دارد.
سه‌تار پیشتر هم‌خانواده با سازهایی چون دوتار و تنبور بوده‌است و امروزه به تار بسیار نزدیک‌تر است.
قابل ذکر است که در موسیقی دستگاهی ایران استفاده از سه‌تار بسیار رواج دارد؛ گرچه به دلیل صدای نسبتا کمی که در بین سازهای ارکستری دارد بیشتر برای تک‌نوازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عود ( بربط ) :
بر اساس نظر باستان شناسان، تاریخ این ساز به پنج هزار سال پیش بر می گردد. در نگاره‌های مصری نیز دیده می‌شود و البته پس از آن به دیگر نقاط خاورمیانه از جمله ایران و عربستان هم راه پیدا کرده و در پی خلافت اسلامی تکامل یافته و این ساز در سراسر جهان اسلام از چین تا اندلس گسترش میابد.
نکته قابل توجه برای عود این است که شخصی به نام زریاب، از آمیختن این ساز با تار، برای اولین بار گیتار را می‌سازد .
در اصل «برِبت» به معنی سینه ی بت (مرغابی) است چرا که ظاهر آن شبیه به سینه و گردن مرغابی است و چون سطح ساز از چوب پوشیده شده ست، در زبان عربی آن را عود نامیده‌اند (العود در زبان عربی به معنای چوب است).
قانون :
قانون یک ساز است متعلق به خانواده قدیمی سیتار (Cythare)، که در سده‌های میانه تحت عنوان Canon یا miocanon به اروپا برده شد. این ساز دارای یک جعبه چوبی به شکل ذوزنقه‌است که به وسیله دو انگشت سبابه و دو مضراب (که میان حلقه‌ای که به انگشت کرده‌اند و خود انگشت قرار می‌گیرند) نواخته می‌شود.
در کتب کهن گفته شده که سازیست که همانند چنگ نواخته می‌شده‌است. قانون از سازهایی است که از کهن در موسیقی ایرانی به کار می‌رفته و توانایی بیان گوشه‌های موسیقی ایرانی را دارد؛
کمابیش از نیم قرن پیش تا کنون، موسیقی‌دانان ایرانی به اجرای این ساز روی آورده‌اند.
تمبک :
تمبک، دمبک یا ضَرب یکی از سازهای کوبه‌ای ایرانی است.
این ساز پوستی، از نظر سازشناسی جزء طبل‌های جام‌شکل محسوب می‌شود که از این خانواده میتوان به سازهای مشابه مانند داربوکا در کشورهای عربی و ترکیه و همچنین زیربغلی در افغانستان اشاره کرد.
بدنه ی تنبک را در گذشته از جنس چوب، سفال و گاهی هم فلز می‌ساختند، لیکن امروزه از جنس چوب می‌سازند.
با استفاده از تکنیک های متفاوت انگشتان دو دست بر روی پوست تمبک و نیز حلقه در انگشت‌های وسطی دو دست میتوان با زدن روی پوست و چوب و نیز شیارهای روی تنه، اصوات و شیرین کاری‌های متنوع و جالبی اجرا کرد
باغلاما :
باغلاما نام‌سازی ریشه گرفته از مردم منطقه آناتولی و آذربایجان است و در میان مردمان ترک و کرد و ترکمن‌های عراق رایج است.
این ساز در موسیقی کلاسیک عثمانی، موسیقی محلی ترکی، موسیقی آذری، موسیقی کردی، موسیقی آشوری، موسیقی ارمنی، و در بخش‌هایی از سوریه، عراق و کشورهای بالکان استفاده می‌شود.
باغلاما و سازهای هم‌خانواده آن در آذربایجان ایران و کردستان ایران نیز رواج دارد. به هر ترتیب باغلاما و سازهای هم‌خانواده آن نقش مهمی در انتقال فرهنگ و موسیقی ترکی به عصر حاضر ایفا کرده‌اند. این ساز در کشور ترکیه یک ساز محبوب است.
در ایران گاهی به آن ساز دیوان نیز می‌گویند.
دف :
دَف، یکی از سازهای کوبه‌ای در موسیقی ایرانی است که شامل حلقه‌ای چوبی است که پوست نازکی بر آن کشیده‌اند و با ضربه‌های انگشت می‌نوازند.
در دوران پیش از اسلام دف در موسیقی ایرانی و کُردی حضور داشته به طوری‌که رد پای ریتم‌های آن هنوز در موسیقی کردی وجود دارد.
چنان‌که از کتاب‌های موسیقی و نوشته‌ها و اشعار برمی‌آید، در دوره اسلامی ایران، این ساز برای پشتیبانی از ساز و حفظ وزن به کار می‌رفته و رکن اصلی مجالس عیش و طرب و محافل اهل ذوق و عرفان بوده.
خوانندگی ( آواز ) :
شنوندگان موسیقی ایرانی وقتی آواز را می شنوند، توجه کامل به شعر دارند و گویی این تفاهم وقتی شعر با موسیقی خوانده می شود، به کمال می رسد. در بسیاری از کشورهای دنیا شاید مفهوم شعر کمی از درجه اهمیت پایین تری برخوردار باشد و زیبایی اجرای خواننده، با دقت بیشتری بررسی شود.
اکثر خوانندگان قدیم، آنقدر که توجه به چهچهه و تحریر داشتند، متوجه صحیح ادا کردن الفاظ نبودند. شاید بی سوادیِ اغلب خوانندگان که به درستی معنی شعر را نمی فهمیدند، یا بلند خواندن که رسم زمانه بود، یکی از موجبات این سبک شده است.
برعکس هر کدام سواد بیشتر داشته و مقصود شعر را بهتر درک کرده و کم تر فریاد کشیده اند، آوازشان هم مطلوب تر است.
کیبورد ( ارگ ) :
کیبورد یک ساز از خانواده ساز های کلاویه ای است . کیبورد الکتریکی و یا دقیق تر الکترونیکی نوعی ساز که با استفاده از مدارات پیشرفته الکترونیکی و نت‌های موسیقی (که ظاهرا شکل پیانو می‌باشد ولی از پیانو دو اکتاو کمتر دارد.(از پیانو ۲۴ دکمه کمتر دارد)) در واقع نوعی شبیه ساز صدای سایر سازها است.
به این صورت که با استفاده از انواع پیشرفته این نوع سازها تقریبا صدای تمامی سازهای دیگر را میتوان نواخت. این نوع سازها مخصوصا انواع پیشرفته آنها تا حد بالایی قابل برنامه ریزی هستند و برنامه ریزی آنها بر روی حافظه هایشان صورت می‌گیرد. از شرکت‌های مطرح تولید کننده کی بورد میتوان شرکت کورگ (KORG) و شرکت یاماها (YAMAHA) را نام برد.
هارمونیکا ( سازدهنی ) :
سازدهنی یا هارمونیکا ( Harmonica) جزو سازهای بادی است و در خانواده ی سازهای زبانه آزاد قرار می‌گیرد.
تولید صوت در این نوع سازها نتیجه ارتعاش یک زبانه از جنس فلز است که تنها یک سر آن به بدنه ساز متصل شده و انتهای دیگرش می‌تواند آزادانه حرکت کند. به ارتعاش درآمدن این زبانه‌ها در اثر عبور جریان هوا موجب تولید صدای ساز می‌شود. از سایر سازهای این خانواده میتوان ملودیکا (Melodica)، کنسرتینا (Concertina) و آکاردئون (Accordion) را نام برد. شاید برخی مواقع متوجه شباهت موجود بین صدای سازدهنی و آکاردئون شده باشید. این شباهت در جنس صدا، در واقع به خاطر شباهت در ساختمان این سازها و نحوه تولید صوت در آنها است.
ارف ( موسیقی کودکان ) :
موسیقی کودکان سبکی از موسیقی است با سازبندی خاص و ملودی‌های ساده و شیرین که توسط آهنگسازان بزرگسال برای کودکان ساخته می‌شود و مخاطبانی تا سطح نوجوانان را در بر می‌گیرد.
هدف اصلی از ساخت موسیقی برای کودکان، تفریحی و آموزشی است که در تعلیم و تربیت کودک برای: رفتار، آگاه‌سازی، یادگیری، مهارت‌ها، بازی‌ها و آشنایی با فرهنگ بومی نقش مهمی ایفا می‌کند. سازهایی مانند بلز و فلوت ریکوردر نیز در این نوع موسیقی به کودکان آموخته می شود. اُرف در حقیقت نام ((کارل اُرف)) دانشمند و موسیقیدان آلمانی است که سیستم آموزشی بسیار کارآمدی برای آموزش موسیقی به کودکان تهیه کرد و کلاسهای موسیقی کودکان در اصطلاح ((اُرف)) نامیده می شود.
کمانچه :
سازی است زهی که پوستی بر دهانه کاسه کشیده شده و با آرشه ای از موهای دم اسب نواخته می شود.
نامی ترین کمانچه نوازان به دوره قاجار برمیگردند ولی بعدها به دلیل کمبود توانایی صدابرداری جای خود را به ویلن میدهد.
امروزه با کوشش مرحوم استاد بهاری و استادان نسل بعد ایشان، این ساز به سازی ملودی گردان و اصلی در ارکسترهای کشور تبدیل شده است کمانچه در این عصر امکانات صوتی سه اکتاو صدایی را دارد و ممکن است همه قطعات ایرانی و کلاسیک را با آن نواخت.